16 C
Hanoi
Thứ tư, Tháng hai 19, 2025

Lợi dụng “Stress oxy hóa” để tiêu diệt tế bào ung thư, một liệu pháp điều trị đầy hứa hẹn

- Advertisement -

   Trong sự phát triển hỗn loạn của các tế bào ung thư thì có một điểm chung quan trọng, đó là những cách thức giúp tế bào ung thư phát triển thường cũng chính là điểm mấu chốt để tiêu diệt chúng. Đây chính là ý tưởng chủ đạo của một nghiên cứu mới được xuất bản ngày 23 tháng 11 trên Kỉ yếu của Viện Hàn lâm Khoa học Quốc gia Hoa Kỳ (PNAS) với tác giả là Xuejun Jiang, nhà sinh học tế bào thuộc Viện nghiên cứu Kettering và Craig Thompson, Giám đốc Bệnh viện Memorial Sloan Kettering (New York, Hoa Kỳ). Nhóm nghiên cứu đã phát hiện ra một phương pháp tiêu diệt tế bào ung thư dựa trên nguyên tắc làm thay đổi quá trình trao đổi chất của chúng, khiến chúng dễ bị tổn thương bởi một hiện tượng được gọi là Ferroptosis.

Mô phỏng tế bào ung thư đang phân chia
Mô phỏng tế bào ung thư đang phân chia

   Ferroptosis, nghĩa đen là cái chết do sắt, là một quá trình khiến tế bào chết đi được kích hoạt bởi “stress oxy hóa” (mức độ oxy hóa quá mức trong trao đổi chất), sự tích tụ các gốc tự do trong tế bào và các hoạt chất phá hủy khác là sản phẩm của quá trình sử dụng oxy để “đốt cháy” dưỡng chất tạo ra năng lượng. Sở dĩ nó có cái tên như vậy bởi chu trình chuyển hóa này có sự tham gia của các ion sắt. Tuy nhiên, các tế bào ung thư, vốn là những tế bào cần có nguồn năng lượng dồi dào để phát triển và phân chia, đã tìm ra cách để tránh khỏi hiện tượng này.

   “Các đột biến gen giúp tế bào ung thư đối phó tốt với stress oxy hóa, khiến chúng tránh né được hiện tượng ferroptosis” Bác sĩ Jiang cho biết. “Nói cách khác, nếu không có hiệu ứng từ những đột biến này, các tế bào ung thư sẽ rất rất nhạy cảm với quá trình ferroptosis”.

Quá trình Ferroptosis có thể tiêu diệt tế bào ung thư
Các phản ứng sinh hóa xảy ra trong quá trình Ferroptosis

   Ông và các cộng sự của mình đã thử nghiệm ý tưởng này bằng cách cho chuột uống một hỗn hợp thuốc: một loại thuốc nhằm thúc đẩy quá trình ferroptosis, và một loại thuốc ức chế tác động của các đột biến gen. Và kết quả thu được là đáng kinh ngạc.

- Advertisement -

   Các đột biến cụ thể mà Tiến sĩ Jiang và các đồng nghiệp nghiên cứu tác động đến một đường dẫn truyền tín hiệu gọi là PI3K-AKT-mTOR, kiểm soát quá trình trao đổi chất. Các đột biến loại này là một trong những đột biến phổ biến nhất được tìm thấy trong các tế bào ung thư. Điều đó phản ánh thực tế là các tế bào ung thư có quá trình trao đổi chất rất mạnh, giúp chúng phát triển và phân đôi với tốc độ cực nhanh. Ung thư với đột biến của đường dẫn truyền PI3K-AKT-mTOR thuộc về một số loại ung thư khó điều trị nhất.

   Nhóm nghiên cứu đã phát hiện ra rằng các tế bào của khối u với những đột biến này có khả năng đề kháng mạnh với những loại thuốc gây ra phản ứng ferroptosis khi được thử nghiệm invitro (thử nghiệm trong ống nghiệm). Khi các nhà khoa học thêm vào môi trường các loại thuốc để ngăn chặn hoạt động của con đường trao đổi chất này, các tế bào ung thư nhanh chóng bị tiêu diệt.

   Tiếp theo, họ kiểm tra xem liệu hiệu ứng tương tự có xảy ra trên mô hình chuột thí nghiệm bị ung thư vú và tuyến tiền liệt hay không. Và quả thực, sự kết hợp hai loại thuốc đã phá hủy gần như hoàn toàn khối u ở chuột.

   Tiến sĩ Jiang và cộng sự đã chỉ ra rằng cách đột biến trên đường dẫn truyền PI3K-AKT-mTOR có thể giúp bảo vệ tế bào ung thư là vì chúng làm tăng hoạt động của một loại protein có liên quan đến việc tạo ra lipid cho màng tế bào. Các phân tử lipid bổ sung này giúp bảo vệ tế bào ung thư khỏi stress oxy hóa, và do đó ngăn chặn ferroptosis xảy ra. Chỉ cần ức chế con đường dẫn truyền PI3K-AKT-mTOR, quá trình tổng hợp lipid sẽ dừng lại và làm cho tế bào nhạy cảm trở lại với ferroptisis.

   Phát hiện mới này bổ sung cho công trình nghiên cứu trước đó cũng tại phòng thí nghiệm của Tiến sĩ Jiang, được công bố năm 2009 trên Tạp chí Nature. Trong bài báo đó, Tiến sĩ Jiang phát hiện ra một số bệnh ung thư có các đột biến khiến chúng nhạy cảm hơn với ferroptosis, thậm chí khi không dùng thuốc ức chế chuyển hóa. Theo một nghĩa nào đó, phát hiện mới này đại diện cho mặt đối lập của phương trình: dùng thuốc ức chế chuyển hóa để kích hoạt ferroptosis của tế bào ung thư.

Điểm mấu chốt là các đột biến gen có thể được khai thác để kích hoạt quá trình ferroptosis, khiến tế bào ung thư bị tiêu diệt. Đó là một con đường rất hứa hẹn để tạo ra một liệu pháp điều trị ung thư mới.

Tiến sĩ Xuejun Jiang

Nhóm nghiên cứu đã xin cấp bằng sáng chế cho phương pháp của họ. Bước tiếp theo của nghiên cứu là kiểm tra hiệu quả của hỗn hợp thuốc đối với các mẫu mô ung thư ở người thu được từ những bệnh nhân đang điều trị tại Bệnh viện MSK.

♥ Đọc thêm: Các nhà khoa học tìm ra hoạt chất có thể thúc đấy liệu pháp miễn dịch điều trị ung thư

♥ Đọc thêm: Sử dụng vi khuẩn điều trị ung thư – từ phim khoa học viễn tưởng đến hiện thực

Nguồn: MDlinx

- Advertisement -
Nguyễn Hoàng Sơn
Nguyễn Hoàng Sơnhttps://bshoangson.com/
Bác sĩ chuyên khoa I chuyên ngành Chẩn đoán hình ảnh tại Đại học Y Hà Nội. Hiện đang làm việc tại Hà Nội

ĐỌC THÊM

Nhận thông báo qua Email
Nhận thông báo cho
guest

0 Góp ý
cũ nhất
mới nhất bình chọn nhiều nhất
Phản hồi trích dẫn trong bài viết
Xem tất cả bình luận

CỘNG ĐỒNG Y HỌC THÚ VỊ

6,000FansLike
5,000FollowersFollow
3,500SubscribersSubscribe
- Advertisement -

BÀI MỚI

0
Nếu thích bài viết, hãy để lại bình luận bạn nhé!x