Chỉ mới nửa năm trước, chúng ta vẫn còn xa lạ với thuật ngữ “N95“. Tuy nhiên, đại dịch COVID-19 đã làm cho công chúng “bỗng nhiên” quan tâm một cách sốt sắng đến các loại khẩu trang, trong đó có khẩu trang N95. Theo FDA, chiếc khẩu trang này có thể ngăn được ít nhất 95% các hạt lơ lửng trong không khí trong khi vẫn cho phép người dùng thở một cách dễ dàng. Đây chính là một trong những trang bị không thể thiếu của các bác sĩ trên tuyến đầu chống dịch bệnh do virus corona gây ra.
Nguyên mẫu đầu tiên của khẩu trang N95 được thiết kế bởi Sara Little Turnbull, một người hoàn toàn không học y khoa. Bà sinh ra và lớn lên ở Brooklyn, Hoa Kỳ. Với đam mê nghệ thuật và khả năng sáng tạo vượt trội, Turnbull đã theo học và trở thành sinh viên xuất sắc tại Trường Thiết kế Parson. Sau khi tốt nghiệp, bà làm việc tại House Beautiful – một công ty thiết kế nội thất. Sau vài năm, bà bỏ việc tại đây với tham vọng mở một công ty của riêng mình. Tuy nhiên ước muốn này rất khó thực hiện với một người phụ nữ Mỹ những năm 1950. Sau cùng, Tập đoàn sản xuất 3M chú ý đến tài năng của bà và đã tuyển dụng bà vào bộ phận thiết kế hộp quà và dây ruy-băng.
Vào thời điểm đó, 3M đang thử nghiệm một loại vải không dệt (có bản chất là sợi tổng hợp) có thể đúc được để tạo thành những dải ruy băng được định hình sẵn. Song Turnbull đã nhìn thấy tiềm năng còn lớn hơn của vật liệu này. Năm 1958, bà đã trình bày ý tưởng của mình với ban lãnh đạo của 3M về một loại áo ngực phụ nữ được đúc liền khối từ chất liệu vải không dệt. Chúng sẽ làm người phụ nữ thoải mái hơn vì không có những nếp gấp của đường chỉ may. Những ông chủ thực sự thích thú với ý tưởng này và đã bật đèn xanh cho dự án của Turnbull.
Cùng thời gian đó, Turnbull phải chăm sóc cho ba người thân của mình bị ốm. Bà dành nhiều thời gian ở trong bệnh viện, và để ý thấy các bác sĩ, y tá khá khó chịu với những chiếc khẩu trang làm từ vải cotton với dây buộc lằng nhằng. Vải khá mềm nên khi đeo, khẩu trang áp sát vào khuôn mặt rất khó thở. Mặt khác, chúng không đủ kín, luồng hơi thở vẫn có thể “luồn lách” sang hai bên má, lên trên mũi hoặc xuống dưới cằm người đeo thay vì phải được lọc qua các lớp vải.
Turnbull nghĩ ngay đến giải pháp cải tiến chiếc khẩu trang. Bà muốn nó có cấu trúc vòm để không khiến người đeo khó thở, mặt khác phải ôm sát khuôn mặt của người dùng, sẽ giúp hạn chế tối đa luồng khí thoát ra. Và thiết kế của chiếc áo lót đúc cho bà ý tưởng tuyệt với. Chỉ cần cắt đôi chiếc áo lót ra, và nguyên mẫu đầu tiên của N95 đã ra đời!
Thiết kế khẩu trang của Turnbull một lần nữa gây ấn tượng với công ty. Và đến năm 1961, chiếc “khẩu trang y tế nhẹ” dựa trên ý tưởng của bà đã ra đời. Tuy nhiên, do vật liệu không phù hợp, khẩu trang này không thể lọc được các mầm bệnh mà chỉ ngăn được những hạt bụi lớn. Mãi đến năm 1970, khi Viện Sức khỏe và An toàn lao động quốc gia Hoa Kỳ công bố bản tiêu chuẩn đầu tiên của khẩu trang y tế dùng một lần, 3M mới thay đổi chất liệu làm khẩu trang và những chiếc mặt nạ N95 hoàn thiện, với khả năng lọc được 95% bụi và mầm bệnh ra đời. Thiết kế của N95 vẫn giữ nguyên từ đó cho tới ngày nay.
Bắt đầu từ ý tưởng về một chiếc áo lót giúp người phụ nữ thoải mái trong sinh hoạt hàng ngày, đến kết quả là một phương tiện bảo hộ thiết yếu dành cho nhân viên y tế, Sara Little Turnbull đã cho chúng ta thấy sức sáng tạo của con người là không có biên giới. Và sau ngày dài căng thẳng chiến đấu với COVID-19, các bác sĩ phòng dịch có thể sẽ cảm thấy … thư giãn hơn một chút khi biết rằng họ đang đeo một nửa chiếc áo ngực trên mặt!
♥ Đọc thêm: Lịch sử của khẩu trang y tế, từ bác sĩ dịch hạch đến COVID-19
Tham khảo:
- Sara Little Turnbull – Wikipedia
True Story: A Former House Beautiful Editor Inspired the N95 Mask While Designing Bras
