Ung thư phổi hiện là loại ung thư phổ biến nhất trên thế giới. Nó đứng đầu trong số các loại ung thư về tỉ lệ mắc cũng như tỉ lệ tử vong ở nam giới, đứng thứ 3 về tỉ lệ mắc ở nữ giới và có tỉ lệ tử vong ở nữ cao thứ 2 (chỉ sau ung thư vú). Bệnh nhân mắc ung thư phổi có tỉ lệ sống sót thấp nhất trong tất cả các loại ung thư, điều đó cho thấy mức độ nguy hiểm của bệnh này.
Chẩn đoán ung thư phổi ở giai đoạn sớm tương đối khó khăn, do các triệu chứng thường tương tự những bệnh nhiễm trùng đường hô hấp, hoặc thậm chí không có triệu chứng.
Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về bản chất của ung thư phổi, cách nhận biết các triệu chứng và các cách điều trị ung thư phổi phổ biến hiện nay.
Mục lục
Ung thư phổi là gì?
Ung thư luôn bắt đầu bằng những đột biến trên tế bào lành của cơ thể.
Thông thường, mã gen di truyền của chúng ta sẽ “lập trình” để tế bào chết đi ở một giai đoạn nhất định trong vòng đời của chúng, tránh việc phát triển quá mức (gọi là hiện tượng “Chết theo chương trình”). Ở tế bào ung thư, đột biến khiến cho quá trình này bị “ghi đè”, hậu quả là tế bào nhân lên vô độ, vượt ngoài tầm kiểm soát của cơ thể.
Các tế bào nhân lên quá mức sẽ hình thành khối u. Khối u chiếm dụng dinh dưỡng của tế bào lành, xâm lấn ra các cơ quan lân cận, hoặc theo dòng máu đi đến những vùng xa của cơ thể (gọi là di căn).
Ở ung thư phổi, quá trình tương tự xảy ra trong các tế bào của phổi, thường bắt nguồn từ niêm mạc của đường dẫn khí (phế quản).
Mặc dù bất cứ ai cũng có thể mắc ung thư phổi, nhưng những người hút thuốc lá, hoặc phơi nhiễm với khói thuốc lá (hút thuốc lá thụ động) đã được chứng minh là có nguy cơ mắc ung thư phổi cao hơn tới 20 lần so với những người không hút. Ngoài ra, nguy cơ cũng cao hơn đáng kể ở những người tiếp xúc với các loại hóa chất, khí độc (như khí radon).
♥ Đọc thêm: 13 tác hại của ô nhiễm không khí với sức khỏe con người
Triệu chứng của ung thư phổi
Thật đáng buồn là triệu chứng của ung thư phổi thường chỉ biểu hiện ra khi bệnh đã đi đến giai đoạn muộn.
Một số bệnh nhân biểu hiện những triệu chứng khá là mơ hồ và thường khiến chúng ta nhầm lẫn với những bệnh hô hấp ít nghiêm trọng hơn. Ví dụ như:
- Mất cảm giác ngon miệng
- Thay đổi giọng nói, khàn tiếng
- Ho khan, ban đầu có thể ho húng hắng, kéo dài và ngày càng nặng
- Tức ngực
- Khó thở, thở hụt hơi
- Thở khò khè
- Sụt cân không rõ lí do
Các triệu chứng nghiêm trọng hơn sẽ xuất hiện theo thời gian, ví dụ như:
- Ho đờm hoặc ho ra máu
- Đau ngực dai dẳng
- Đau xương
- Nổi hạch ở cổ, nách
- Xuất hiện các đợt viêm phổi, viêm phế quản
Chẩn đoán ung thư phổi
Tầm quan trọng của việc chẩn đoán sớm
Phát hiện sớm ung thư phổi có thể cứu sống bạn! Thực vậy, các tế bào ung thư phổi có xu hướng đi “chu du” đến những vùng khác trên cơ thể, đôi khi là rất nhanh. Khi ung thư đã xâm lấn và di căn, điều trị sẽ khó khăn hơn rất nhiều.
Do không biểu hiện triệu chứng ngay từ đầu nên khám sức khỏe định kì có vai trò vô cùng quan trọng trong việc phát hiện sớm ung thư phổi, đặc biệt là với những đối tượng nguy cơ cao.
♥ Đọc thêm: Tầm soát ung thư: biết sớm trị lành!
Chụp X-quang tim phổi là xét nghiệm tầm soát thường quy để phát hiện ung thư phổi. Ngày nay, chụp Cắt lớp vi tính lồng ngực với liều bức xạ thấp đang được ứng dụng ở nhiều nơi để tầm soát ung thư phổi với tỉ lệ phát hiện cao hơn hẳn so với X-quang thông thường.
Những người nào cần phải tiến hành sàng lọc ?
- Người có thói quen hút thuốc lá trong nhiều năm
- Người đã từng hút thuốc lá nhưng mới bỏ thuốc trong vòng 15 năm
- Người trên 55 tuổi
- Người có tiền sử gia đình có người mắc ung thư phổi
- Người làm việc trong môi trường phải phơi nhiễm với hóa chất, khí độc
Nếu qua sàng lọc phát hiện một tổn thương nghi ngờ, bác sĩ sẽ yêu cầu bệnh nhân làm thêm những thăm khám cận lâm sàng tiếp theo để chẩn đoán xác định. Các thăm khám này bao gồm:
Chẩn đoán hình ảnh
Chụp Cắt lớp vi tính lồng ngực là phương pháp thường quy để đánh giá vị trí và kích thước của khối u, sự xâm lấn và di căn của khối u đến những vùng khác trên cơ thể.
Chụp Cộng hưởng từ thường được chỉ định để phát hiện các ổ di căn xa như não, ổ bụng.
Xạ hình xương có thể được chỉ định để phát hiện di căn xương.
Chụp PET-CT là phương pháp hiện đại nhất (và cũng tốn kém nhất) nhằm đánh giá tổng thể những nơi tế bào ung thư đã lan đến trên toàn bộ cơ thể.
Các xét nghiệm Chẩn đoán hình ảnh này cũng có thể được sử dụng trong và sau quá trình điều trị, giúp bác sĩ theo dõi tiến triển của khối u, để chắc chắn chúng không quay trở lại.
Lấy mẫu mô
Nếu bác sĩ xác định được một tổn thương đáng ngờ trên các phương pháp chẩn đoán hình ảnh, bạn có thể sẽ được khuyên làm thủ thuật lấy một phần mô phổi chứa tổn thương đó để kiểm tra sự hiện diện của tế bào ung thư trên đó, giúp khẳng định chắc chắn chẩn đoán và định danh loại ung thư bạn đang mắc.
Có nhiều phương pháp khác nhau để lấy mẫu mô, tùy vào vị trí của tổn thương.
Nếu khối u nằm gần những nhánh phế quản đủ lớn, nội soi phế quản sẽ được chỉ định. Bác sĩ sẽ đưa một ống soi vào đường thở của người bệnh, tiếp cận vị trí khối u để lấy mẫu bằng dụng cụ chuyên dụng.
Nếu khối u nằm gần thành ngực, hoặc ở vị trí nội soi không thể tiếp cận được, thủ thuật sinh thiết phổi bằng kim dưới hướng dẫn của Cắt lớp vi tính sẽ được thực hiện. Máy cắt lớp sẽ giúp định vị khối u để bác sĩ chọc kim vào vị trí cần lấy mẫu.
Ngoài ra, những tổn thương quá nhỏ hoặc quá sâu có thể được lấy mẫu bằng một cuộc phẫu thuật nội soi lồng ngực hoặc mổ mở.
Xét nghiệm
Bác sĩ có thể chỉ định xét nghiệm đờm và máu của bệnh nhân để có thêm thông tin chẩn đoán.
Một xét nghiệm hiện đại là xét nghiệm đột biến gen trên bệnh nhân ung thư phổi nhằm lựa chọn thuốc điều trị hiệu quả.
Trong quá trình điều trị, bác sĩ cũng sẽ thường xuyên cho bệnh nhân làm các xét nghiệm để theo dõi sức khỏe tổng thể, cũng như đánh giá các biến chứng, tác dụng phụ của thuốc điều trị.
Phân loại ung thư phổi
Có rất nhiều loại ung thư phổi khác nhau, nhưng bác sĩ thường phân chia những ung thư phổi thường gặp vào hai nhóm lớn:
Ung thư phổi tế bào nhỏ
Chiếm khoảng 10-15%. Loại này có mức độ ác tính cao, di căn rất nhanh và nhiều. Tiên lượng kém. Điều trị chủ yếu bằng hóa chất.
Ung thư phổi không tế bào nhỏ
Chiếm khoảng 80-85%. Loại này mức độ ác tính ít hơn ung thư tế bào nhỏ. Có nhiều biện pháp điều trị khác nhau tùy vào thể bệnh và giai đoạn bệnh.
Giai đoạn ung thư phổi
Các giai đoạn ung thư phản ánh mức độ lan rộng của khối u. Nó giúp bác sĩ có chiến lược điều trị phù hợp cho bệnh nhân. Giai đoạn càng muộn, tiên lượng sống của bệnh nhân càng kém.
Việc đánh giá giai đoạn của ung thư phổi dựa vào nhiều yếu tố, như:
- Số lượng, kích thước của khối u
- Vị trí khối u xâm lấn vào
- Vị trí các hạch bạch huyết bị tế bào ung thư xâm nhập
- Đã có ổ di căn xa hay chưa
Các ung thư phổi không tế bào nhỏ được chia thành:
- Giai đoạn ẩn: phát hiện tế bào ung thư trong đờm hoặc dịch rửa phế quản nhưng không thấy khối u trên nội soi hoặc chiếu chụp.
- Giai đoạn 0: tế bào ung thư chỉ khu trú trên lớp niêm mạc đường thở, chưa lan đi đâu.
- Giai đoạn 1: khối u nhỏ dưới 3cm,chưa lan vào các cơ quan khác của cơ thể.
- Giai đoạn 2: khối u từ 5-7cm chưa có di căn hạch hoặc khối u dưới 5cm có hạch ở phổi cùng bên.
- Giai đoạn 3: khối u to trên 7cm hoặc khối u đã có hạch di căn vào trung thất (vùng giữa của lồng ngực) hoặc các vùng xung quanh lồng ngực.
- Giai đoạn 4: khối u đã có di căn xa (não, gan, xương …)
Ung thư tế bào nhỏ chỉ được chia làm hai giai đoạn:
- Giai đoạn khu trú: ung thư chỉ khu trú ở một bên lồng ngực.
- Giai đoạn lan tràn: ung thư phát triển sang lồng ngực đối diện hoặc di căn xa.
Điều trị ung thư phổi
Có nhiều phương pháp điều trị ung thư phổi, tùy thuộc vào vị trí và giai đoạn của ung thư, cũng như sức khỏe tổng thể của người bệnh.
Phẫu thuật
Bác sĩ sẽ loại bỏ khối u và nhu mô phổi xung quanh khối u nơi tế bào ung thư có thể đã lan đến, thậm chí cắt bỏ cả một thùy phổi, hoặc toàn bộ một bên phổi.
Nếu bạn thắc mắc thì một người có thể sống chỉ với một lá phổi, tuy nhiên người đó cần phải có một thể trạng tốt trước khi phẫu thuật diễn ra.
Hóa trị liệu
Sử dụng các loại hóa chất đặc hiệu để tiêu diệt tế bào ung thư. Cơ chế chung của hóa chất trị liệu là nhắm vào những tế bào có tốc độ phân chia nhanh và ức chế sự sinh sôi của chúng.
Hóa chất phân bố khắp nơi theo mạch máu nên phù hợp với những trường hợp ung thư đã lan đến nhiều phần khác nhau của cơ thể.
Đối với ung thư phổi không tế bào nhỏ, hóa trị liệu hầu như là biện pháp điều trị duy nhất.
Hóa chất thường sẽ gây ra nhiều tác dụng phụ đối với người bệnh.
♥ Đọc thêm: Hóa chất điều trị ung thư, những điều cần biết
Xạ trị
Phương pháp này sử dụng các bức xạ ion hóa mang năng lượng cao nhắm vào khối u và sẽ tiêu diệt các tế bào ung thư.
Xạ trị có thể được dùng để thu nhỏ kích thước khối u trước khi bác sĩ phẫu thuật cắt bỏ nó. Nhìn chung, xạ trị phù hợp với những bệnh nhân chỉ có khối u ở một vị trí và chưa lan rộng.
♥ Đọc thêm: Xạ trị ung thư, những điều cần biết
Liệu pháp đích
Với sự phát triển của sinh học phân tử, các nhà khoa học đã tìm ra nhiều loại thuốc mới tác động vào các phân tử protein hay DNA đặc hiệu cần thiết cho quá trình phát sinh và phát triển của từng dòng tế bào ung thư. Phương pháp này tập trung tiêu diệt những khối u với tế bào mang một hoặc một số đột biến nhất định nên được gọi là liệu pháp đích hay điều trị nhắm trúng đích.
Liệu pháp đích có thể được sử dụng đơn độc hoặc kết hợp với các phương pháp điều trị khác.
Đốt sóng cao tần khối u phổi
Đây là phương pháp điều trị can thiệp tối thiểu, thường được áp dụng cho những khối u dưới dạng nốt đơn độc, chưa hoặc ít lan rộng.
Bác sĩ sẽ chọc một kim đốt qua da, xuyên qua phổi vào trong khối u, sau đó phát sóng cao tần. Nhiệt sinh ra từ sóng cao tần sẽ “đốt cháy” khối u từ bên trong.
Liệu pháp miễn dịch
Liệu pháp miễn dịch là một lựa chọn tương đối mới trong điều trị ung thư. Liệu pháp này sử dụng các thuốc tác động vào thành phần của hệ miễn dịch, khiến chúng nhận ra và tiêu diệt các tế bào ung thư.
Ưu điểm của liệu pháp này là sử dụng chính hệ miễn dịch tự nhiên của con người để tiêu diệt khối u, do đó hạn chế được các bất lợi gây ra đối với cơ thể như hóa trị hoặc xạ trị.
♥ Đọc thêm: Các nhà khoa học tìm ta hoạt chất có thể thúc đẩy liệu pháp miễn dịch điều trị ung thư
Ung thư phổi là một bệnh lý nghiêm trọng, với tỉ lệ tử vong cao. Điều trị ung thư phổi hiệu quả hiện còn gặp nhiều khó khăn, chủ yếu do phát hiện muộn. Luôn nhớ, có hai biện pháp đơn giản để chúng ta đối phó với ung thư phổi, đó là không hút thuốc lá, và khám sức khỏe định kì đều đặn.
