Tỉ lệ tử vong của COVID-19 chỉ 3,4% liệu có chính xác?

   Trong cuộc họp báo ngày 3/3/2020 về dịch viêm đường hô hấp cấp do virus corona, Tổng giám đốc WHO, ông Tedros Adhanom Ghebreyesus đã thông báo tỉ lệ tử vong của COVID-19 đạt mức 3,4%. Con số này liệu có đáng tin cậy? Hãy xem các chuyên gia người Anh nói gì về vấn đề này.

   Trong cuộc họp báo nói trên, ông Ghebreyesus thông báo toàn thế giới có 90.893 ca nhiễm được báo cáo, trong đó có 3.110 ca tử vong. Ông Ghebreyesus cũng so sánh dịch COVID-19 với cúm mùa trong phát biểu của mình. Ông cho rằng sự thật là COVID-19 “không lan truyền dễ như cúm”, và hiện tại chưa có vaccin cũng như liệu pháp điều trị cho COVID-19. Những chiến lược để ngăn chặn dịch COVID-19 có thể không hiệu quả như đối với dịch cúm.

   Một thông tin quan trọng cũng được giám đốc WHO đưa ra là, không giống như cúm, con người chưa có miễn dịch với virus SARS-CoV-2, do đó số lượng người nhiễm bệnh và tiến triển nặng ngày càng gia tăng.

   Nhưng tỉ lệ tử vong này được xác định như thế nào? Và những thách thức trong việc xác định tỉ lệ tử vong đối với một vụ dịch là gì?

   Một số chuyên gia sức khỏe hàng đầu thế giới đã tỏ ý nghi ngờ con số WHO đưa ra. Dưới đây chúng tôi tóm tắt các ý kiến của họ.

Tại sao việc tính toán tỉ lệ tử vong là không dễ dàng?

    Giáo sư John Edmunds, thuộc Trung tâm Mô hình toán học về các bệnh truyền nhiễm tại Trường Y học Nhiệt đới và Vệ sinh London, Vương quốc Anh cho biết: “Thật đáng ngạc nhiên là việc tính toán tỉ lệ tử vong trong các vụ dịch lại hết sức khó khăn”. Điều này là vì có một khoảng thời gian dài giữa thời điểm bệnh khởi phát và thời điểm bệnh nhân tử vong.

   Đối với COVID-19, khoảng thời gian này kéo dài 2-3 tuần. Bởi vậy, để tính toán tỉ lệ các ca bệnh tử vong, chúng ta nên sử dụng số liệu các ca nhiễm đã được báo cáo của vài tuần trước hơn là số liệu hiện tại.

   Tuy nhiên, theo giáo sư Edmunds, trong những vụ dịch có mức độ lan truyền nhanh chóng, số lượng các ca bệnh từ vài tuần trước thường ít hơn rất nhiều so với hiện tại, do đó tỉ lệ các ca tử vong thật sự thường sẽ cao hơn.

   Mặt khác, lại có một số quan điểm theo hướng ngược lại.

    “Chúng ta không được biết hết toàn bộ những ca nhiễm” Giáo sư Edmunds nói. “Thực tế, chúng ta chỉ biết một phần nhỏ những ca bệnh được báo cáo, có rất nhiều ca nhiễm bệnh không được cơ sở y tế phát hiện. Nếu có quá nhiều ca bệnh “ẩn giấu” như vậy, tỉ lệ tử vong thực tế sẽ giảm”.

   Nói tóm lại, việc ước tính tỉ lệ tử vong thực sự là rất khó khăn.

Tỉ lệ tử vong 3,4% có thể là một đánh giá quá cao

   Bác sĩ Tony Ho, chuyên gia tư vấn về các bệnh truyền nhiễm tại Hội đồng nghiên cứu Y học (MRC) thuộc trung tâm nghiên cứu virus của Đại học Glasgow, Vương quốc Anh cho rằng con số 3,4% có thể là một sự cường điệu, chủ yếu là do những  thách thức trong việc tính toán chính xác tỉ lệ tử vong đã được nêu ở trên.

   “Tỉ lệ 3,4% được trích dẫn lấy từ số liệu ca tử vong và ca nhiễm được báo cáo. Đây có thể là một đánh giá quá cao, giống như ở một số quốc gia có số lượng xét nghiệm ca bệnh giới hạn (do thiếu bộ kit xét nghiệm hoặc giá thành quá cao), ví dụ như Iran (2336 ca mắc, 77 ca tử vong), Mỹ (112 ca mắc, 10 ca tử vong). Rất ít các ca mắc bệnh nhẹ được ghi nhận để làm xét nghiệm và do đó những gì chúng ta nhìn thấy giống như phần nổi của tảng băng chìm”.

♥ Đọc thêm: Hé mở thông tin về ca nhiễm COVID-19 đầu tiên ở Mỹ

Ảnh hưởng của yếu tố địa phương và những yếu tố khác lên tỉ lệ tử vong của COVID-19

   Báo cáo của các địa phương, các quốc gia có dịch đều có thể ảnh hưởng đến độ chính xác của kết quả tính toán. “Số lượng các ca nhiễm bệnh và tử vong có thể thay đổi tùy vào quy mô dân số được quan sát và theo dõi” Tom Wingfield, giảng viên cao cấp và bác sĩ tư vấn tại Trường Y học nhiệt đới Liverpool, vương quốc Anh cho biết.

   Lấy ví dụ, trong giai đoạn dịch mới bùng phát, báo cáo các ca nhiễm COVID-19 và ca tử vong ở tỉnh Hồ Bắc, Trung Quốc chủ yếu là trong số những người nhập viện, họ chưa theo dõi nên có thể không phát hiện ra những trường hợp ít nghiêm trọng hơn trong cộng đồng dân cư.

   Các bằng chứng cho thấy tỉ lệ tử vong là cao hơn ở giai đoạn đầu của dịch bệnh so với những tuần gần đây, và tỉ lệ này ở Trung Quốc cao hơn so với các vùng dịch ngoài Trung Quốc.

   Ông Wingfield cho biết một số yếu tố khác cũng có thể ảnh hưởng đến việc tính toán tỉ lệ tử vong, ví dụ như cách người ta xác định số ca nhiễm và số ca chết. “Số các ca nhiễm tăng đột biến ở Trung Quốc khi nước này thay đổi định nghĩa về ca nhiễm theo hướng chỉ cần có chẩn đoán lâm sàng mà không nhất thiết phải xác nhận thông qua xét nghiệm”.

   Xa hơn nữa, các nhà nghiên cứu cho biết tỉ lệ tử vong có thể thay đổi theo thời gian trong quá trình dịch bùng phát.

   Các yếu tố góp phần vào điều này bao gồm: những đột biến mới phát sinh của virus, các yếu tố liên quan đến vật chủ như đáp ứng miễn dịch của các quần thể người, mức độ phơi nhiễm hay nguy cơ tái nhiễm vv…

   Cuối cùng, có thể một số ca tử vong không được báo cáo đầy đủ (vì lý do đặc biệt như chính trị, an ninh).

Tỉ lệ tử vong của COVID-19 có thể chỉ biết được khi kết thúc vụ dịch

   “Ước tính ban đầu về tỉ lệ tử vong có xu hướng cao hơn và sau đó giảm dần khi dịch bệnh tiến triển”. Jennifer Cole, nhà nhân chủng sinh học thuộc Đại học London cho biết. “Điều này là do những số liệu ban đầu chủ yếu chỉ dựa trên những trường hợp nặng và những người tìm đến cơ sở y tế. Không lâu sau khi dịch bùng phát, khi một số lượng lớn dân số được theo dõi, ví dụ như toàn bộ hành khách trên một con tàu, toàn bộ những người tiếp xúc với bệnh nhân, hay toàn bộ dân số của một thị trấn được kiểm tra thì các số liệu chính xác hơn bắt đầu xuất hiện và làm giảm tỉ lệ tử vong xuống”.

   Các nhà khoa học cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc phát hiện sớm. Không chỉ vì phát hiện càng sớm khả năng điều trị khỏi bệnh càng cao mà còn vì nguy cơ lây lan trong cộng đồng càng ít.

♥ Đọc thêm: Khuyến cáo của Bộ Y tế Việt Nam và CDC Hoa Kỳ về phòng chống dịch COVID-19

Nguồn: MedicalNewsToday